Wheat Sowing : रब्बी हंगामात गव्हाचे विक्रमी उत्पादन घेण्यासाठी पेरणीपूर्वी योग्य व्यवस्थापन आणि बियाण्यांवर प्रक्रिया करणे हे अत्यंत महत्त्वाचे पाऊल आहे. अनेक कृषी तज्ज्ञांनी आता ‘लिहोसिन’ (Lihocin) या वनस्पती वाढ नियंत्रकाचा (Plant Growth Regulator – PGR) वापर गव्हाच्या बीजप्रक्रियेसाठी करण्याची शिफारस केली आहे. लिहोसिनचा वापर केल्यास गव्हाचे पीक वाऱ्याने पडत नाही (Lodging) आणि उत्पादनात मोठी वाढ होण्यास मदत होते.
Wheat Sowing लिहोसिनचे फायदे काय आहेत?
लिहोसिन (ज्याला क्लोरो-कोलीन क्लोराईड या नावानेही ओळखले जाते) हे गव्हाच्या पिकासाठी अनेक मोठे फायदे देते, ज्यामुळे शेतकऱ्यांचे उत्पादन स्थिर आणि अधिक मिळते.
१. भरपूर फुटवे आणि अधिक ओंब्या:
गव्हाच्या बियाण्याला लिहोसिनची प्रक्रिया केल्याने रोपातून जास्तीत जास्त फुटवे (Tiller) निघतात. अधिक फुटवे म्हणजे जास्त ओंब्या आणि पर्यायाने उत्पादनात मोठी वाढ.
२. पीक पडण्यापासून संरक्षण (Lodging Control):
हा लिहोसिनचा सर्वात महत्त्वाचा फायदा आहे.
- गव्हाचे पीक मोठे झाल्यावर, विशेषत: दाणे भरण्याच्या काळात, जोरदार हवा किंवा वादळ आल्यास पीक जमिनीवर लोळते (पडते).
- पीक लोळल्यामुळे दाणे भरण्याची प्रक्रिया थांबते, दाण्याची गुणवत्ता बिघडते आणि उत्पादनात मोठी घट होते.
- लिहोसिनच्या वापरामुळे गव्हाची उंची नियंत्रित राहते आणि रोपाला बळकटी मिळते. परिणामी, पीक जोरदार हवा आली तरी ‘पडत नाही’ आणि उत्पादन सुरक्षित राहते.
३. पिकाची अनावश्यक वाढ नियंत्रण:
हे ग्रोथ रेग्युलेटर (Growth Regulator) पिकाची अनावश्यक उंची वाढू देत नाही, त्यामुळे पिकाची ऊर्जा दाणे भरण्याकडे वळते आणि गुणवत्ता सुधारते.
बीजप्रक्रिया करण्याची योग्य पद्धत
गव्हाचे अपेक्षित फायदे मिळवण्यासाठी लिहोसिनचा वापर योग्य प्रमाणात करणे आवश्यक आहे.
| कृती | शिफारस केलेली मात्रा | फायदे |
| बीजप्रक्रिया | प्रति किलो बियाण्यासाठी ३ मिली लिहोसिन | जास्तीत जास्त फुटवे, उंची नियंत्रण, रोपाला बळकटी. |
पेरणीपूर्वी बियाणे प्रक्रिया करताना लिहोसिनचा वापर करणे शेतकऱ्यांसाठी अत्यंत फायदेशीर ठरू शकते. लिहोसिनचा समावेश बियाणे प्रक्रियेमध्ये केल्याने पीक प्रतिकूल हवामानापासून वाचते आणि शेतकऱ्यांना स्थिर व चांगले उत्पादन मिळण्यास मदत होते.
