KRUSHI SAMRUDH YOJANA महाराष्ट्रातील शेतकऱ्यांसाठी एक अत्यंत महत्त्वाची आणि आशादायक बातमी आहे. राज्य शासनाने हवामान बदलाच्या संकटातून शेतकऱ्यांना बाहेर काढून त्यांना आर्थिकदृष्ट्या सक्षम करण्यासाठी ‘कृषी समृद्धी’ नावाच्या एका महत्त्वाकांक्षी योजनेची घोषणा केली आहे. ही योजना शेतकऱ्यांच्या विकासासाठी आणि शेतीमध्ये भांडवली गुंतवणूक वाढवून पायाभूत सुविधा निर्माण करण्यावर भर देणार आहे.
२५,००० कोटी रुपयांची विक्रमी गुंतवणूक आणि थेट लाभ हस्तांतरण
कृषी समृद्धी योजनेअंतर्गत पुढील पाच वर्षांत तब्बल २५,००० कोटी रुपयांची भांडवली गुंतवणूक केली जाईल. या योजनेची अंमलबजावणी २०२५-२६ पासून सुरू होईल आणि सर्वात महत्त्वाचं म्हणजे, या योजनेचा निधी थेट लाभ हस्तांतरण (DBT) पद्धतीने थेट शेतकऱ्यांच्या बँक खात्यात जमा होणार आहे. यामुळे निधीच्या गैरवापराला आळा बसेल आणि पारदर्शकता वाढेल, ज्यामुळे पीक विमा योजनेतील गैरप्रकारांमुळे निर्माण झालेली नाराजी दूर होण्यास मदत होईल.
KRUSHI SAMRUDH YOJANA मुख्य उद्दिष्टे: हवामान बदल, गुंतवणूक आणि तंत्रज्ञान
या योजनेचा मुख्य हेतू हवामान बदल, भांडवली गुंतवणूक, पायाभूत सुविधा आणि नव्या तंत्रज्ञानाचा प्रसार या माध्यमातून शेतकऱ्यांना सक्षम करणे हा आहे. शेती क्षेत्राला आधुनिकतेकडे घेऊन जाण्यासाठी आणि शेतकऱ्यांना अनपेक्षित नैसर्गिक आपत्त्यांपासून संरक्षण देण्यासाठी ही योजना मोलाची भूमिका बजावेल.
क्लस्टर आधारित शेतीला प्रोत्साहन: एकत्र येऊन प्रगती करूया!
कृषी समृद्धी योजना एक प्रमुख वैशिष्ट्य म्हणजे क्लस्टर आधारित शेतीला प्रोत्साहन देणे. या अंतर्गत, शेतकरी समूह किंवा गटांना एकत्रितपणे शेती करण्यासाठी प्रोत्साहित केले जाते. याचे अनेक फायदे आहेत:
- इनपुट खर्चात बचत: गटशेतीमुळे खते, बियाणे आणि इतर शेतीसाठी लागणाऱ्या वस्तूंच्या खरेदीमध्ये बचत होते.
- संलग्न प्रक्रिया आणि मार्केटिंगमध्ये मदत: उत्पादनावर प्रक्रिया करणे, त्यांची चांगल्या प्रकारे पॅकिंग करणे आणि बाजारात योग्य भाव मिळवणे यासाठी गटशेती उपयुक्त ठरते.
- सामयिक धोरण: मार्केटिंग आणि ब्रँडिंगसाठी गट एकत्र येऊन एक सामायिक धोरण तयार करू शकतात, ज्यामुळे त्यांच्या उत्पादनांना चांगली ओळख मिळते.
- निधी आणि मार्गदर्शन: बागायती आणि उत्पादनासाठी निधी आणि मार्गदर्शन मिळते, ज्यामध्ये आधुनिक साधने, सिंचन सुविधा, कोल्ड स्टोरेज, पॅक हाऊस इत्यादींवर भर दिला जातो.
- पारदर्शक प्रणाली: अनुदानाची रक्कम थेट शेतकऱ्यांच्या खात्यावर जमा होते, ज्यामुळे योजनेत पारदर्शकता येते.
अनुदानाची तरतूद: कोणत्या बाबींसाठी मिळणार अनुदान?
कृषी समृद्धी योजना विविध कृषी क्षेत्रांसाठी अनुदानाची तरतूद करण्यात आली आहे:
- भांडवली गुंतवणूक: शेतीमध्ये आवश्यक असलेल्या मोठ्या गुंतवणुकीसाठी.
- सिंचन: पाण्याची योग्य व्यवस्था करण्यासाठी आधुनिक सिंचन पद्धतींसाठी.
- यांत्रिकीकरण: शेतीची कामे सोपी करण्यासाठी आधुनिक यंत्रसामग्री खरेदीसाठी.
- संरक्षित शेती: शेडनेट, पॉलीहाऊस, मल्चिंग पेपर, क्रॉप कव्हर यांसारख्या संरक्षित शेतीसाठी.
- प्रक्रिया व मूल्यसाखळी विकास: शेतीत पिकवलेल्या मालावर प्रक्रिया करून त्याला जास्त किंमत मिळवून देण्यासाठी.
याव्यतिरिक्त, पीक विमा संरक्षणासाठी शेतकऱ्यांकडून फक्त २%, १.५% किंवा ५% प्रीमियम घेतला जातो, तर उर्वरित खर्च शासन उचलते. पिकांच्या क्लस्टर लिस्टमध्ये सहभागी शेती गटांना या योजनेत प्राधान्य मिळणार आहे.
लाभार्थी शेतकरी कोण?
या महत्त्वाकांक्षी योजनेचा लाभ खालील शेतकरी घेऊ शकतात:
- जमीन धारक शेतकरी: ज्यांच्याकडे स्वतःची जमीन आहे असे सर्व शेतकरी.
- गटशेती करणारे शेतकरी: जे शेतकरी एकत्र येऊन गटशेती करतात.
- शेतकरी उत्पादक कंपन्या (FPCs) किंवा संघ: शेतकऱ्यांचे गट किंवा कंपन्या.
- केंद्र शासनाच्या निकषानुसार पात्र असलेले सर्व लहान-मध्यम व मोठे शेतकरी.
- सर्व गटाची सदस्यता स्वीकारणारे शेतकरी.
कृषी समृद्धी योजना ही महाराष्ट्रातील कृषी क्षेत्राच्या विकासासाठी आणि शेतकऱ्यांच्या आर्थिक सक्षमीकरणासाठी एक मैलाचा दगड ठरणार आहे. या योजनेमुळे शेतकऱ्यांचे जीवनमान उंचावेल आणि महाराष्ट्राचे कृषी क्षेत्र अधिक बळकट होईल अशी अपेक्षा आहे.
