bandhkam kamgar pension pdf form बांधकाम कामगार पेन्शन अर्ज महाराष्ट्र राज्यातील नोंदित बांधकाम कामगारांसाठी एक अत्यंत महत्त्वाची आणि दिलासादायक बातमी आहे! महाराष्ट्र शासनाने ‘इमारत व इतर बांधकाम कामगार कल्याणकारी मंडळ (MBOCWWB)’ अंतर्गत नोंदित कामगारांसाठी निवृत्तीवेतन (Pension) योजना लागू करण्याची सविस्तर कार्यपद्धती (SOP – Standard Operating Procedure) निश्चित केली आहे. वयाची ६० वर्षे पूर्ण केलेल्या पात्र कामगारांना यामुळे आर्थिक आधार मिळणार आहे.
याआधी, महाराष्ट्र शासनाने दिनांक २८ मार्च २०२५ रोजीच्या शासन निर्णयाद्वारे बांधकाम कामगारांना वयाच्या ६० वर्षानंतर निवृत्तीवेतन देण्यास तत्वतः मान्यता दिली होती. आता १९ जून २०२५ रोजीच्या नवीन शासन निर्णयाद्वारे या योजनेची संपूर्ण प्रक्रिया, पात्रता, मिळणारे लाभ आणि अर्ज कसा करायचा याबद्दल सविस्तर माहिती देण्यात आली आहे.
तुम्ही महाराष्ट्र शासनाकडे नोंदित बांधकाम कामगार असाल, तर ही माहिती तुमच्यासाठी खूप महत्त्वाची आहे. या योजनेचा लाभ घेण्यासाठी पात्रता काय आहे, किती पेन्शन मिळेल आणि अर्ज कसा करायचा, हे सविस्तरपणे जाणून घेऊया.
या योजनेची पात्रता काय आहे? (MBOCWWB Pension Eligibility)
या निवृत्तीवेतन योजनेचा लाभ घेण्यासाठी खालील अटी पूर्ण करणे आवश्यक आहे:
१. वय: अर्ज करणाऱ्या बांधकाम कामगाराने वयाची ६० वर्षे पूर्ण केलेली असावी.
२. नोंदणी: कामगार महाराष्ट्र इमारत व इतर बांधकाम कामगार कल्याणकारी मंडळाकडे (MBOCWWB) सलग किमान १० वर्षे नोंदित (Registered) असणे आवश्यक आहे.
३. कुटुंबासाठी लाभ: जर पती आणि पत्नी दोघेही नोंदित बांधकाम कामगार असतील आणि पात्र असतील, तर ते दोघेही स्वतंत्रपणे या योजनेसाठी पात्र असतील.
४. वारसासाठी लाभ: पात्र बांधकाम कामगाराच्या मृत्यूनंतर, त्यांच्या जागेवर पती किंवा पत्नी (जो हयात असेल) निवृत्तीवेतनाचा लाभ घेण्यासाठी पात्र राहतील. मात्र, पती-पत्नी दोघेही निवृत्तीवेतन घेत असतील, तर एकाच्या मृत्यूनंतर दुसऱ्याला दुबार लाभ मिळणार नाही.
५. अपवाद (Exclusions): जे बांधकाम कामगार कर्मचारी राज्य विमा कायदा, १९४८ (Employees State Insurance Act, 1948 – ESI) किंवा कर्मचारी भविष्य निर्वाह निधी आणि विविध तरतूदी कायदा, १९५२ (Employees Provident Fund and Miscellaneous Provision Act, 1952 – EPF) अंतर्गत मिळणारे लाभ घेत आहेत, ते या निवृत्तीवेतन योजनेस पात्र राहणार नाहीत. हा मुद्दा लक्षात घेणे अत्यंत महत्त्वाचे आहे.
निवृत्तीवेतनाची रक्कम किती मिळेल? (MBOCWWB Pension Amount)
नोंदित बांधकाम कामगाराला मिळणारी निवृत्तीवेतनाची रक्कम ही मंडळाकडील नोंदणीच्या एकूण वर्षांवर अवलंबून असेल. शासन निर्णयानुसार दरवर्षी मिळणारे निवृत्तीवेतन खालीलप्रमाणे आहे:
- १० वर्षे नोंदणी: प्रतिवर्षी ₹६,०००/- (हे मासिक ₹५००/- होतात)
- १५ वर्षे नोंदणी: प्रतिवर्षी ₹९,०००/- (हे मासिक ₹७५०/- होतात)
- २० वर्षे नोंदणी: प्रतिवर्षी ₹१२,०००/- (हे मासिक ₹१,०००/- होतात)
याचा अर्थ, तुमच्या नोंदणीच्या कालावधीनुसार वार्षिक रक्कम निश्चित होईल आणि ती रक्कम दरमहा तुमच्या बँक खात्यात जमा केली जाईल.
अर्ज कसा करायचा? (Pension Application Process for Construction Workers)
या योजनेचा लाभ घेण्यासाठी अर्ज करण्याची प्रक्रिया खालीलप्रमाणे आहे:
१. अर्ज मिळवा: पात्र बांधकाम कामगाराने मंडळाच्या अधिकृत संकेतस्थळाला भेट द्यावी. संकेतस्थळ आहे: https://mahabocw.in/ या वेबसाइटवरून तुम्हाला “प्रपत्र-अ” (Form A) नावाचा अर्ज विनामूल्य डाउनलोड (Download MBOCWWB SOP Form) करून घ्यावा लागेल.
२. अर्ज भरा: डाउनलोड केलेला “प्रपत्र-अ” अर्ज काळजीपूर्वक आणि संपूर्ण माहितीसह भरा.
३. आवश्यक कागदपत्रे: अर्जासोबत खालील कागदपत्रांच्या साक्षांकित (Attested) छायाप्रती जोडाव्यात:
* पत्त्याचा पुरावा (उदा. आधार कार्ड)
* जन्मतारखेचा पुरावा (उदा. जन्म दाखला किंवा शाळा सोडल्याचा दाखला)
* बँक खाते पासबुक (खाते क्रमांक आणि IFSC कोड स्पष्ट दिसावा)
४. अर्ज कुठे जमा करावा?: पूर्ण भरलेला अर्ज आणि आवश्यक कागदपत्रे घेऊन तुम्ही ज्या जिल्ह्यामध्ये नोंदित आहात, त्या जिल्ह्यातील जिल्हा कामगार सुविधा केंद्र (District WFC) येथे जमा करावा. अर्ज केंद्राचे प्रभारी (उदा. कामगार उपायुक्त, सहायक कामगार आयुक्त किंवा सरकारी कामगार अधिकारी) यांच्याकडे सुपूर्द करावा.
५. मंडळाची प्रक्रिया: जिल्हा कामगार सुविधा केंद्राचे प्रभारी तुमच्या अर्जाची छानणी करतील. पात्रता तपासल्यानंतर, ते मंडळाच्या मुख्यालयास “प्रपत्र-ब” (Pension Recommendation Certificate) सह प्रस्ताव सादर करतील. जर तुमची नोंदणी एकापेक्षा जास्त जिल्ह्यांमध्ये असेल, तर संबंधित जिल्ह्यांकडून “प्रपत्र-क” (Yearly Registration Certificate) देखील मागवले जाईल.
६. निवृत्तीवेतन क्रमांक प्रमाणपत्र: मंडळाच्या मुख्यालय स्तरावर सचिव किंवा मुख्य कार्यकारी अधिकारी यांच्या मान्यतेनंतर, पात्र कामगारास “प्रपत्र-ड” (Pension Account Number Certificate) देण्यात येईल.
७. पेन्शन सुरू होण्याची तारीख: तुम्हाला “प्रपत्र-ड” प्रमाणपत्र मिळाल्याची तारीख ही तुमच्या निवृत्तीवेतन योजनेची सुरुवात मानली जाईल.
पेन्शन मिळत राहण्यासाठी काय करावे लागेल? (Life Certificate for Pensioners)
पेन्शन नियमितपणे सुरू ठेवण्यासाठी, दरवर्षी नोव्हेंबर महिन्यात तुम्हाला तुमच्या हयातीचा दाखला (Life Certificate) मंडळाकडे सादर करावा लागेल. हा दाखला “प्रपत्र-इ” म्हणून उपलब्ध असेल. हा दाखला सादर करताना, तुम्हाला तुमचे आधार कार्ड, मंडळाचे नोंदणी कार्ड आणि निवृत्तीवेतन क्रमांक प्रमाणपत्रासह संबंधित जिल्हा कामगार सुविधा केंद्रामध्ये स्वतः उपस्थित राहावे लागेल.
पेन्शन वितरण प्रक्रिया (MBOCWWB Pension Payment Process)
तुमची निवृत्तीवेतन योजना मंजूर झाल्यानंतर आणि तुम्हाला निवृत्तीवेतन क्रमांक मिळाल्यानंतर, पेन्शनची रक्कम दरमहा तुमच्या बँक खात्यात थेट जमा केली जाईल (DBT – Direct Benefit Transfer).
मंडळाच्या मुख्यालय स्तरावर, दर महिन्याच्या १५ तारखेपर्यंत पात्र निवृत्तीवेतन धारकांची यादी तयार केली जाते. त्यानंतर ही यादी बँकेकडे पाठवली जाते आणि पुढील महिन्याच्या १० तारखेपर्यंत तुमच्या नोंदणीकृत बँक खात्यात पैसे जमा केले जातात. त्यामुळे तुमचे बँक खाते सक्रिय असणे आणि त्याची माहिती मंडळाकडे अचूक असणे आवश्यक आहे.
अन्य महत्त्वाची माहिती:
- जर तुम्हाला तुमचे बँक खाते बदलायचे असेल, तर त्यासाठी जिल्हा कामगार सुविधा केंद्रात प्रभारींमार्फत अर्ज करावा लागेल.
- दुर्देवाने, निवृत्तीवेतन घेणाऱ्या कामगाराचा मृत्यू झाल्यास, त्यांच्या हयात असलेल्या पती/पत्नीने वारस म्हणून लाभ घेण्यासाठी जिल्हा कामगार सुविधा केंद्रात अर्ज करून नोंदणी करावी लागेल.
- मंडळाकडे जमा होणाऱ्या उपकरातून (सेस) या योजनेसाठी निधी उपलब्ध करून दिला जाईल. भविष्यात मंडळ परिस्थितीनुसार निवृत्तीवेतनाच्या रकमेत किंवा नियमांमध्ये बदल करू शकते, पण त्यासाठी शासनाची मान्यता आवश्यक असेल.
महाराष्ट्र इमारत व इतर बांधकाम कामगार कल्याणकारी मंडळाने नोंदित कामगारांसाठी सुरू केलेली ही निवृत्तीवेतन योजना वयाच्या ६० वर्षानंतर कामगारांना आर्थिक सुरक्षितता देणारी आहे. सर्व पात्र नोंदित बांधकाम कामगारांनी या योजनेची सविस्तर माहिती घ्यावी, आवश्यक कागदपत्रे तयार ठेवावीत आणि लवकरात लवकर अर्ज करून या महत्त्वपूर्ण योजनेचा लाभ घ्यावा. ही योजना तुमच्या उमेदीनंतरच्या आयुष्यात एक मोठा आधार ठरू शकते.