national health claim exchange सध्याच्या डिजिटल युगात आरोग्य विमा प्रक्रिया अधिक जलद, पारदर्शक आणि सुलभ करण्यासाठी पावले उचलण्यात आली आहेत. यासाठी ‘नॅशनल हेल्थ क्लेम एक्स्चेंज’ (एनएचसीएक्स) हा डिजिटल मंच विकसित करण्यात आला आहे. राष्ट्रीय आरोग्य प्राधिकरण (एनएचए) आणि भारतीय विमा नियामक व विकास प्राधिकरण (IRDAI) यांनी एकत्रितपणे हा मंच तयार केला आहे. या प्रणालीमुळे विमा क्षेत्रात क्रांतिकारी बदल घडणार असून , त्यातील प्रभावीपणा, पारदर्शकता वाढून गैरप्रकारांना आळा बसणार आहे.
national health claim exchange (NHCX) म्हणजे काय?
NHCX हा एक डिजिटल एक-खिडकी मंच आहे, जो विमा कंपन्या, रुग्णालये, आणि इतर आरोग्य सेवांमध्ये तंत्रज्ञानाचा दुवा मंच आहे .
- रुग्णाच्या विमा पॉलिसीशी संबंधित सर्व माहिती आणि आरोग्य तपशील या मंचावर साठवले जातात.
- विमा कंपन्या दाव्यांचे मूल्यमापन जलदगतीने आणि अचूकपणे करू शकतात.
- ही प्रणाली सर्व संस्थांच्या यंत्रणांशी सुसंगत असल्याने चुका आणि गैरसमज टाळले जातात.
पूर्वीची विमा प्रक्रिया
पूर्वी आरोग्य विमा दावा मंजूर करण्यासाठी मोठ्या प्रमाणावर कागदपत्रांची देवाणघेवाण व्हायची.
- रुग्णालये विमा कंपन्यांकडे कागदपत्रे, अर्ज आणि खर्च तपशील पाठवायची.
- विमा कंपन्या ही माहिती तपासून मंजुरी देत, ज्यामुळे अनेकदा प्रक्रिया वेळखाऊ ठरायची.
- मानवी हस्तक्षेप अधिक असल्याने चुकीच्या मंजुरी अथवा दाव्यात अडथळे येण्याची शक्यता वाढायची.
- याशिवाय, विविध विमा कंपन्यांच्या स्वतंत्र प्रणालींमुळे गोंधळ निर्माण होण्याची शक्यता जास्त होती.
national health claim exchange कार्यप्रणाली
एनएचसीएक्स प्रणालीने या सर्व त्रुटींना आळा घातला आहे.
- रुग्णालयातून तयार झालेले उपचार खर्चाचे बिल आता डिजिटल स्वरूपात त्रयस्थ प्रशासकांमार्फत (TPA) विमा कंपन्यांना पाठवले जाते.
- विमा कंपन्यांच्या डिजिटल यंत्रणांमुळे दाव्यांची छाननी आणि मंजुरी जलद होते.
- रुग्णालये आणि विमा कंपन्यांमधील माहितीची देवाणघेवाण सुरक्षित आणि प्रमाणित पद्धतीने केली जाते.
डिजिटल प्रक्रियेमुळे होणारे फायदे
१. जलद मंजुरी:
national health claim exchange मुळे दाव्यांची प्रक्रिया स्वयंचलित आणि पारदर्शक झाली आहे.
- मंजुरीनंतर फक्त ३ तासांत दावे प्रक्रिया पूर्ण होतात.
- प्रतीक्षा कालावधी लक्षणीयरीत्या कमी झाला आहे.
२. त्रुटींना आळा:
डिजिटल पद्धतीने छाननी केल्यामुळे मानवी हस्तक्षेप कमी होतो, ज्यामुळे चुका आणि गैरप्रकार रोखले जातात.
३. प्रशासकीय ताण कमी:
रुग्णालयांना कागदपत्रांची जुळवाजुळव करण्यासाठी अतिरिक्त मनुष्यबळ लावण्याची आवश्यकता राहिलेली नाही.
हे वाचा: प्रधानमंत्री जन आरोग्य योजना : नोंदणी कशी कराल
विमा हप्ता कमी होण्याची शक्यता
एनएचसीएक्समुळे विमा कंपन्यांचे प्रशासकीय खर्च आणि मनुष्यबळाचा ताण कमी झाला आहे.
- दावे मंजूर करण्यासाठी लागणाऱ्या वेळेत बचत होत असल्याने गैरप्रकारांना आळा बसतो.
- यामुळे भविष्यात विमा कंपन्या ग्राहकांसाठी विमा हप्ते कमी करू शकतील.
विमाधारकांसाठी अतिरिक्त फायदे
१. पारदर्शक प्रक्रिया:
एनएचसीएक्समुळे विमाधारक त्यांचा दावा प्रत्येक टप्प्यावर ट्रॅक करू शकतात.
- प्रक्रिया अधिक स्वच्छ आणि ग्राहकाभिमुख झाली आहे.
२. आभा क्रमांकाचा उपयोग:
national health claim exchange राष्ट्रीय डिजिटल आरोग्य मिशनअंतर्गत तयार होणारा आभा क्रमांक (आरोग्य आयडी) एनएचसीएक्ससोबत जोडला जाणार आहे.
- या क्रमांकामुळे व्यक्तीचा वैद्यकीय इतिहास एका क्लिकवर उपलब्ध होईल, ज्याचा उपयोग उपचारांसाठी होईल.
राष्ट्रीय स्तरावर परिणाम
२०४७ पर्यंत प्रत्येक भारतीयासाठी आरोग्य विमा हे IRDAI चे उद्दिष्ट आहे.
- एनएचसीएक्समुळे ही प्रक्रिया सोपी व सुलभ होणार आहे.
- डिजिटल यंत्रणेमुळे अधिकाधिक लोकांना विम्याचा लाभ मिळेल.
निष्कर्ष
एनएचसीएक्स मंच हा आरोग्य विमा प्रक्रियेत नवा अध्याय आहे. यामुळे विमा क्षेत्रात सुसंगतता, गती आणि पारदर्शकता आली आहे. विमाधारक, विमा कंपन्या आणि रुग्णालये या तिन्ही घटकांना या प्रणालीमुळे फायदे होणार आहेत. भविष्यात, एनएचसीएक्समुळे भारतातील आरोग्य विमा क्षेत्र आणखी मजबूत होईल, आणि संपूर्ण प्रक्रिया अधिक ग्राहकाभिमुख व जलद होईल. ‘सर्वांसाठी आरोग्य विमा’ हे उद्दिष्ट गाठण्यासाठी हा मंच महत्त्वाची भूमिका बजावेल.